Nadwrażliwość zębiny jest spowodowana jej odsłonięciem. W prawidłowych fizjologicznie warunkach zębina jest chroniona przez dziąsła i cement w obrębie korzeni oraz przez szkliwo w koronie. Zębina posiada kanaliki prowadzące do miazgi zawierającej włókna nerwowe. Bodźce zewnętrzne drogą kanalików mogą docierać do włókien nerwowych i je stymulować, wywołując ból.
Główną przyczyną ekspozycji zębiny są recesje dziąseł. Ich skutkiem jest odsłonięcie szyjek zębowych, w obrębie których zębina jest chroniona jedynie cienką warstwą łatwousuwalnego cementu korzeniowego.
Utrata szkliwa wskutek erozji, abrazji i atrycji również może prowadzić do powstania nadwrażliwości zębiny.
Ból związany z nadwrażliwością zębiny może być wywołany wieloma zewnętrznymi bodźcami:
- termicznymi (gorące lub zimne pokarmy/napoje)
- chemicznymi (produkty o bardzo niskim pH)
- mechanicznymi (zgłębnikowanie, a nawet szczotkowanie)
- osmotycznymi (osuszanie powierzchni zęba powietrzem z dmuchawki)
Nadwrażliwość zębiny choć powszechna, jest rzadko zgłaszana, dlatego trudno jest dokładnie określić częstość występowania. Jednak badania pokazują, że może sięgać nawet do 60%. Chociaż ryzyko odsłonięca zębiny wzrasta wraz z wiekiem, szczyt nadwrażliwości występuje zazwyczaj między 30 a 40 rokiem życia, co wynika z późniejszej naturalnej obliteracji kanalików.